Klimmen kan je niet leren zonder te vallen

De zone des doods, het stukje van de wereld dat boven de 8000 meter uitsteekt, is een barre omgeving. Elke stap kan je laatste zijn. Eén fout kan dodelijk zijn. En toch zijn zelfs in die omgeving fouten een onontbeerlijk deel van het leerproces. Zo leerde ik om mijn wanten op te warmen voor ik ’s morgens uit mijn tent vertrek, nadat ik bij -40° mijn handen in koude wanten had gestoken. 10 minuten lang zogen die koude wanten alle warmte uit mijn handen en dreigden mijn vingers ter plaatse af te vriezen. Sindsdien steek ik mijn wanten ’s nachts in mijn slaapzak. ’s Morgens hangt er dan wel een geurtje aan, maar mijn vingers blijven wel warm.

Mensen zijn liever competent in de foute dingen dan incompetent in de juiste dingen. Maar alleen door de juiste dingen te doen, ook al ben je op dit moment incompetent, zul je de juiste competenties ontwikkelen. Als een bedrijf probeert om elke fout te vermijden, dwingt het zichzelf binnen zijn comfort zone te blijven. Maar door fouten te maken, ze toe te geven en de volgende keer een andere oplossing te proberen, bouwt het bedrijf aan nieuwe competenties. Klimmen kan je niet leren zonder te vallen.

Het is belangrijker om snel te leren van kleine experimenten dan om fouten te vermijden. Dat is altijd al zo geweest, maar in een volatiele wereld waarin de vraag van de klant en het aanbod van je concurrenten snel wijzigen is snelheid van leren een kwestie van overleven. Het is beter om experimenten niet te evalueren op basis van Return on Investment (RoI) maar op basis van Return on Failure (RoF): niet “hoeveel geld heb je verdiend” maar “hoeveel heb je bijgeleerd” om je bedrijf wendbaarder en weerbaarder te maken voor de toekomst.

Als je je collega’s een plezier wil doen, deel je ook je fouten. Niet om hun nood aan leedvermaak te bevredigen, maar om hen de gelegenheid te geven om te leren van jouw fouten en daarmee de RoF verder te verbeteren.

Fouten maken kost geld op de korte termijn. Voor de kwartaalresultaten kan het vermijden van fouten een aantrekkelijke strategie zijn. Maar niets bijleren kost nog meer geld op de lange termijn. Ik heb in het verleden voor een bedrijf gewerkt waar de focus verschoof van het vermijden van fouten naar het toedekken van fouten. Dat werkt noch op korte termijn, noch op lange termijn.

Familiebedrijven zijn vaak afgeschermd van de korte termijn druk van de beurs en financiële analisten. Het nadeel is dat ze minder toegang hebben tot externe geldpotten om grootschalige projecten te financieren. Dat nadeel kunnen ze compenseren door een lange termijn visie waarin ruimte is voor kleine experimenten met een hoge RoF.

Een bedrijfscultuur creëren waarin het leren en delen van fouten omarmd wordt, vraagt heel wat tijd, maar een wijze Chinees zei ooit: ‘Het beste moment om een boom te planten was twintig jaar geleden. Het tweede beste moment is vandaag.’